نقدی بر نظریات دکتر طباطبایی پیرامون بنیان های مفهوم قانون نزد متفکران عصر مشروطه
نویسندگان
چکیده
انقلاب مشروطه نقطۀ عطفی در شکل گیری نظام حقوقی ایران است. نخستین بار در ایران تلاش شد چارچوبی مشخص برای حکمرانی ارائه شود. در تبدیل حکومت خودکامه به حکومت قانون، مفهوم «قانون»، خود بیش از هر موضوع دیگری نیازمند تبیین و تشریح بود. در میان آرای ارائه شده در باب تاریخ اندیشۀ سیاسی و حقوقی مشروطۀ ایران، نظریات دکتر سیدجواد طباطبایی از انسجام بیشتری برخوردار است. طباطبایی مواجهۀ نقادانه با سنت قدمایی را راهی برای دست یابی به یک نظام فکری جدید می خواند و تنها سنت باقی مانده را فقه و شریعت معرفی می کند. او دو چهرۀ شاخص عصر مشروطه، مستشارالدولدوله و نایینی را به عنوان نمایندگان شاخص این سنت فکری مورد بررسی قرار می دهد. این پژوهش در درجۀ نخست بر این باور است که سنت قدماییِ مورد نظر دکتر طباطبایی امکان شکل گیری و تداوم نداشته است و تلاش برای بازسازی آن نیز ره به جایی نخواهد برد. چهره هایی که طباطبایی به عنوان سنگ عیار تشخیص نظریات مشروطه استفاده کرده است، برخلاف ظاهر اولیه، دارای بنیان های اندیشۀ متضادی هستند. اندیشۀ مستشارالدوله، در ادامۀ سنت غربی، بر اصالت خرد بشری بنا شده، درحالی که بنیان اندیشۀ نایینی اصالت تعبّدگرای شریعت است. در نهایت، نظریات میرزاملکم خان ناظم الدوله مورد تاکید قرار گیرد که به نوعی پدر فکری و سرچشمۀ اولیۀ آرای مستشارالدوله نیز بود، اما برخلاف او در دام خلط بنیان های اساسی مفاهیم گرفتار نشد.
منابع مشابه
نقدی بر نظریات دکتر طباطبایی پیرامون بنیان‌های مفهوم قانون نزد متفکران عصر مشروطه
انقلاب مشروطه نقطۀ عطفی در شکل‌گیری نظام حقوقی ایران است. نخستین بار در ایران تلاش شد چارچوبی مشخص برای حکمرانی ارائه شود. در تبدیل حکومت خودکامه به حکومت قانون، مفهوم «قانون»، خود بیش از هر موضوع دیگری نیازمند تبیین و تشریح بود. در میان آرای ارائه‌شده در باب تاریخ اندیشۀ سیاسی و حقوقی مشروطۀ ایران، نظریات دکتر سیدجواد طباطبایی از انسجام بیشتری برخوردار است. طباطبایی مواجهۀ نقادانه با سنت قدمای...
متن کامل۱ مفهوم قانون در عصر مشروطه: نویسندگان متقدم
مفهوم قانون نزد نویسندگان متقدم عصر مشروطه، از مفاهیم بنیادین و در عین حال دغدغه آمیز بوده است. این مفهوم از بستری برمیخاست که سلطه نظام سلطنتی مطلقه از یک سو، و قرائت محافظه کار و سنتی شرع گرا از سوی دیگر، امکان ایجاد و استقرار عملی قانون را در معنای حقیقی خود، با مصلحت اندیشیها و گاه تلفیقاتی ناراست همراه گردانیده بود. از میان حضور دو گفتار ریج در آن زمان ؛ یعنی عرف ناشی از رفتار دلبخواهانه ش...
متن کاملحق و قانون در شعر عصر مشروطه
فهم ایرانیان عصر مشروطیت از مفاهیم سیاسی، موضوع چالش برانگیزی است که می‌تواند ما را در شناخت بهتر انقلاب مشروطه و علل ناکامی آن یاری کند. "حق" و "قانون" دو مفهوم سیاسی مدرن هستند که در این دوره به دایر? مطالبات مردمی وارد می‌شوند. اما چگونگی درک و دریافت ایرانیان از این مفاهیم، موضوعی است که به آن پرداخته‌ایم. شعر عصر مشروطه با تمام ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، نزدیک‌ترین منبع موجود به فهم عام? ...
متن کاملمفهوم آزادی نزد روشنفکران ایرانی پیش از انقلاب مشروطه
از زمان آشنایی ایرانیان با غرب در دوره قاجار، آزادی بهعنوان مفهومی اعتباری به کار رفت که معنا و تعریفی خاص و متفاوت از گذشته داشت. در این معنا، روشنفکران دوره‌ی قاجار؛ بهخصوص عهد ناصرالدینشاه سهم بسزایی در وارد کردن این مفهوم و تطبیق دادن آن با فرهنگ جامعه‌ی اسلامی ـ ایرانی داشتند. این پژوهش درصدد است تا با واکاوی مفهوم آزادی در آثار متفکران غربی، به مسیر انتقال این مفهوم به ایران، تعریف آن و چ...
متن کاملبررسی تحلیلی‌ـ نقدی درون‌مایه‌های شعر زنانه در عصر مشروطه
در عصر مشروطه، شعر فارسی، درکنار حفظ درون‌مایه‌های قدیمی خود، با مضامینی جدید آشنا شد که در دوره‌های قبل آن‌ها را تجربه نکرده بود. به همین دلیل، این دوره را عصر تغییر و تحول‌های بنیادین در درون‌مایه‌ها و مضامین قدیمی شعر فارسی می‌نامند. آشنایی با ادبیات غرب، تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، انقلاب فرانسه، جریان موسوم به روشن‌فکری، استبداد داخلی و استعمار خارجی از مسائلی است که در این زمینه نقش بسز...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
مطالعات جامعه شناختیجلد ۲۳، شماره ۱، صفحات ۲۸۵-۳۰۴
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023